Blokken voor je blokstage

Dinsdagavond 29 - 11, 22.30 uur en ineens besluit ik om dingen van me af te schrijven.

We zitten nu op de helft van de blokstage. Ik heb een fantastische stagementor. Ze laat me vrij in alles, ik mag opdrachten verzinnen en we hebben zelfs onze PTA vergeleken met elkaar. Wat ze het liefst wil is dat ik lessen geef via een methode die ik het fijnst vind en die ook het meest aansluit op mijn eigen visie. Maar om zeker niet onbenoemd te laten: Als ik er niet uit kom, heeft zij genoeg ideeën die mij verder helpen.

"Wil je later op een middelbare school les geven? Want dan is het nu je kans om je fijnste lesmethodes te ontdekken" vroeg mijn mentor een aantal weken geleden. Vanaf jaar 1 had ik al in de gaten dat ik het op de middelbare school veel leuker vond dan op de basisschool. Ik wilde ook meteen 'JA!!' uitschreeuwen. Toch voelde ik een bepaald soort druk.

Shit. M'n laatste grote stage van de opleiding. Alles is uitgeroosterd om je volledig te kunnen storten op deze stage. Genoeg tijd voor alle voorbereidingen, alle reflecties en alle zelfontplooiingen.

Ik heb het idee dat ik helemaal niet genoeg tijd heb. Ik zie mezelf nog veel fouten maken en ook al ga ik steeds meer lijnen zien binnen de opleiding -wat geweldig is- realiseer ik me steeds meer dat ik er nog lang niet ben. Zowel mijn docentschap als mijn muzikantschap.

Realiseer dat jij altijd de meester bent in je vak. Hoe goed je leerlingen ook zijn.

-Suzan Lutke

Leven vol leermomenten: Kom maar op.

HDM5 7-9-2011

De eerste hoofdvakles is weer begonnen!

De opdracht:

"Hoe zou je jezelf en je vak in maximaal 2 minuten voorstellen aan je nieuwe collega's op een school waar je gaat werken?"

Credo HDM3

Een jaar er tussen uit met stage betreft. HDM4 even overgeslagen en nu weer terug naar HDM3. Niet de stage zelf, want die heb ik al gehaald met Thomas op het GSR. Maar alle opdrachten die er ingeleverd moeten worden. Als eerst uiteraard een credo. En niet een algemene 'ikgeloof' uit het eerste jaar, maar echt een eigen visie wat jij vindt dat jouw klas na drie jaar van jou moet hebben geleerd.

De eerste hoofdvakles van Erzsi is geweest en het onderwerp wat me vorig jaar al had achtervolgd en wat ik probeerde af te wimpelen heb ik nu maar geaccepteerd en op me af laten komen:

Muziek als doel of muziek als middel.

Waar komen mijn leerdoelen eigenlijk altijd op neer?
"De klas kent na deze les alle namen van hun klasgenootjes." (muziek als middel)
"De klas kan na deze les het pianoconcert KV 21 van Mozart fluiten." (muziek als doel).
Grappig, als ik het zo typ moet ik even denken aan het tentamen van Heerings wat me altijd achtervolgd heeft en wat ik op een gegeven moment ook maar gewoon geaccepteerd heb: Programma muziek en absolute muziek, muziek wat zichzelf betekend. Goed, dat terzijde.

Ik heb lang nagedacht wat ik belangrijk vind en wat de onderbouw van het voortgezet onderwijs moet kunnen en weten over muziek als de klas voor drie jaar lang mij als docent heeft. Er kwamen drie punten uit:

• Algemene basiskennis: noten, instrumenten, stijlen, termen.
• Musiceren. Zowel componerende als uitvoerende muzikant.
• Muziek voelen. De leerling laten ontdekken wanneer en op wat voor manier de muziek een betekenis voor hen heeft. Daar valt onder veel luisteren, emotionele uiting en bewegen op muziek.

Het musiceren was voor mij 'Muziek als doel'. Muziek wat zichzelf betekent. Geen verdere verhalen er om heen, gewoon muziek maken in/met de klas. De algemene basiskennis die ze op doen met de theorie lessen die ze van mij krijgen, kunnen ze met het musiceren in praktijk brengen. Het moment dat je het kan als leerling, is het leuk. Niet dat je het woord 'leuk' nog mag gebruiken bij je HDM3 opdrachten en stage, maar ik ben er stiekem van overtuigd dat de kick komt van de kunde en de kennis.

Muziek voelen is voor mij een kleine tak naar 'Muziek als middel'. Natuurlijk wil je luisteren naar muziek wat ook gewoon muziek is, maar de emotionele uiting vind ik wel degelijk een muziek als middel. Zoals Henkjan Honing ook in zijn boek schrijft (Iedereen is muzikaal): "Muziek, herinnering en emotie zijn een sterke drie-eenheid. (..) Mensen zeggen vaak dat ze niet muzikaal zijn, maar ze weten feilloos welke cd in hun kast ze in een bepaalde stemming willen horen. Ze weten dus precies hoe ze met muziek hun stemming kunnen reguleren." En de reden dat ik dit belangrijk vind in de onderbouw van het voortgezet onderwijs, is dat ik wil dat mijn leerlingen bewust zijn van hun kunnen. Hoe vaak heb ik in mijn stages niet van leerlingen te horen heb gekregen: "Mevrouw ik kan niet zingen, ik ben niet muzikaal, ik heb niks met muziek."

HA, daar heb ik nou mooi wel een antwoord op.

Een heel ander persoon.

Zo, da's lang geleden. Ik heb al heel lang niet meer zitten spuwen op een blog, maar na vandaag heb ik het weer nodig. Even een update van de afgelopen weken:

Het gaat goed! Ik heb een lekker gevoel na elke woensdag en ik leer steeds nieuwe dingen. Thomas die me gerust stelt als ik geen tops krijg, die me af en toe uit de les haalt met "Realiseer je je wel hoe goed dit gaat?" en wat onze stagementor allemaal voor dingen regelt en waar we bij mogen wonen (Een PWS-afspraak met een leerling, met H2 klassen naar een moderne dans repetitie bij Dance Works in Rotterdam, workshops regelen (binnenkort een Black-Gospel Workshop met alle H3 leerlingen!)). Ook heeft Thomas in de grote pauze het schoolkoor en heb ik het VMBO2 bandje waar de sfeer er goed in zit. 18 december gaan we optreden, dus komt dat zien!

Vandaag had ik perongeluk de trein een uur te vroeg genomen. Op de een of andere manier had ik er zin in vanochtend en kwam ik er tot de laatste minuut achter dat het geen 11 uur was, maar 10 uur. Ik ging maar alvast in de trein zitten zodat ik op het GSR nog wat beter mijn les kon voorbereiden (VMBO2 bandje, H3 (ze moeten een eigen gospel nummer schrijven) en een VMBO2 klasje (zij zijn bezig met een eigen rap schrijven en daarop beatboxen)). Tot dat ik van Thomas om 11.30 een bericht kreeg dat hij heel erg verlaat is omdat er een treinstoring was. Achja, prima, dacht ik. Ik loop richting de docentenkamer tot dat ik door een administratie mevrouw wordt geroepen: Anna ben je toch? De muziekstagiaire? Caroline belde net dat ze is verlaat door een treinstoring. Wil jij de lessen alvast beginnen?
Ehhhh. Dit gaat toch geen Kim en Kenza HDM2-tafereel worden? Even Caroline bellen.
"Jij kan het koor en het bandje wel tegelijk doen, H3 kan je ook wel alleen openen, ik kom er zo snel mogelijk aan." Goed. Ik doe het. De bel van de grote pauze ging, kloppend hart. Het koor kwam aanlopen, de pianist liep voor op "Ik hoor dat meneer Keijner is vertraagd dus ik neem het wel over!". Prima! Probleem 1 opgelost. VMBO 2 bandje komt er aan "Waar is mevrouw Grasmeijer?" Ehh vergadering! Kom we gaan meteen aan de slag!
Okee, dat ging best goed. We hadden een nieuwe bassist in het bandje die nog geen noot bas had gespeeld. Prima, geeft niet, leg ik wel uit. Maar toch moeilijk als de pianist en de 3 zangeresjes en de gitarist ook best wat hulp kan gebruiken en er niemand is om je even te helpen. Ik stond echt te werken als een gek. "Een F! Eerste snaar 1e fredje voor de bas! Goooooo teeelll it on the mouhountain probeer boven me uit te zingen dames! Dat is een G op de piano, maar door naar de Bb! Tweede snaar 1e fretje voor de bas en jaaa goedzo dat is het goede akkoord op de piano, drums er bij en jaaa die gaat goed kom op recht staan dames, deze Bb is twee maten op de gitaar ennnn G is de eerste snaar 3e fretje jaaaa heeeeel goed en we loopen deze twee zinnen en door! Okee stop maar, gaat goed he?" Shit, helemaal het koor vergeten! "Ga maar even door jongens ik ben zo terug." Rennend naar de aula waar iedereen lekker aan het zingen is op begeleiding van de pianist. Mooi, dat gaat goed. Terug. Snaar kapot. Shit. Oh ik mag niet vloeken. AAAAAH.

Het viel allemaal wel mee hoor, maar het is was wel even werken. Pauze afgelopen, Thomas was imiddels al terug. H3 zat al in de klas op me te wachten en op de keyboards te rammen. Nee, ik wil geen H3. Die lopen helemaal over mij heen. Deze les ging ook totaal niet. Vorige week hebben we ze een gospel opdracht gegeven. Een leerlingen boekje met daarin de achtergrond van gospel, de kenmerken van gospel en de opdracht zelf: Schrijf een eigen gospellied. De opdracht was totaal niet duidelijk vorige week dus ik dacht deze keer, ik ga het nu gewoon voorbereidend nog veel beter uit leggen. Bleken ze het allemaal al bijna af te hebben. Natuurlijk fantastisch, maar ik heb niks voorbereid op 'af hebben'. Eh, ga maar met diegene die de akkoorden speelt uit je groepje oefenen. Dit is gewoon veel te vaag. Het lukt me niet. Ik krijg vragen als 'Deze opdracht vind ik achterlijk, waarom doen we dit?" Dat doet pijn aan m'n hart jongens, hier hebben Thomas en ik heel hard aan gewerkt! Dat zeg ik natuurlijk niet. Maar ik kan ze moeilijk overtuigen dat het wel leuk is. "Mevrouw ik kan niet zingen dus ik ga niet zingen." Dat ga je wel. "Nee, u kunt me niet dwingen." Hm. Nee. Inderdaad. Ik heb gewoon geen antwoorden op hun vragen of opmerkingen. Of hoeft dat helemaal niet? Jawel, ik ga ze niet klakkeloos negeren. (Ik heb in ieder geval niet gezegd "Ik kan ook niet zingen, maar ik doe het ook!" Suzan!)

Okee, daar kwam Caroline al aangelopen en de les was bijna voorbij. Aan de ene kant hebben ze goed gewerkt, maar ook totaal niet. Vaak niks aan het doen. Observatie van Caroline de laatste 5 minuten:
"Leuk dat je alleen bent begonnen met de les, goed hoor!"
"Maar, waar was je, fysiek? Ik 'zag' je niet"
"Echt strenger zijn, zelfverzekerder. Ze nemen je niet altijd serieus."

Ik begreep in de eerste instantie niet dat ze zei dat ik er niet was. Tot we over de VMBO2 klas gingen hebben die ik het laatste uur les heb gegeven, wat tot nu toe alleen nog maar heel goed is gegaan. "Je staat heel anders voor de VMBO2 klas dan voor H3. Je bent aanwezig, je hebt alle aandacht, ze luisteren naar je en doen wat je van ze vraagt."

Inderdaad. ik duik weg voor H3. Ik begrijp het niet, waarom doe ik dat? Ik ben niet bang voor ze. Of wel? Bah. VMBO2 is zo veel veiliger, zo'n grote afstand. Terwijl H3 maar een jaartje ouder is dan zij zijn. Maarja, H3, daar heb ik zelf ook in gezeten. Misschien is dat het wel, ik wil er te graag weer bij horen. Ik maak domme opmerkingen, zij stellen vragen wat ik mezelf ook wel eens afvraag, zij gedragen zich hoe ik me gedroeg. Of, nog steeds gedraag. Eigenlijk. Bah bah.

Volgende week nieuwe ronde, nieuwe kansen.

30/9/2009

Ik moet inmiddels jaartallen achter de data-namen van mijn blogs zetten. Jeetje wat gaat de tijd snel. Maargoed, zoals jullie allemaal inmiddels weten hebben Thomas en ik een gereformeerde school aangeboden gekregen in Rotterdam. Ik had mijn lange zwarte rok al uit de kast gehaald (die trouwens heel hip is) om niet helemaal als atheïst daar over te komen na de voorafgaande mailtjes.

Maar, wat is dat een leuke school! We hadden met Caroline afgesproken in de lerarenkamer en we kregen meteen allemaal projectjes naar ons toe geschoven. Ik begeleid een vmbo2 bandje en Thomas heeft vanaf volgende week een schoolkoortje. Aankomende woensdag gaan we naar een moderne dans show met havo3 en er worden nog zooo veel meer workshops, shows, optredens en noem maar op georganiseerd door Caroline! Echt heeel gaaf.
Toen kregen we een rondleidinkje door het muziekgedeelte van de school. Ze hebben een aansluitende grote aula waar kinderen niet in de pauze mogen komen, maar wat echt voor optredens is etc. Er staat daar ook een grote mooie vleugel in het midden van het podium.
In het lokaal hangen allemaal posters van bekende artiesten. Ook een hele grote van Room Eleven met al die handtekeningen, dat had Caroline even geregeld met Arrien, haha! Handig zo, die connecties. Een stuk of 7 gitaren, redelijk wat keyboards, nog een piano in het klaslokaal maar die was samen met de bas bij feedback in reparatie en 2 drumstellen (1 akoestisch). Dan daarachter nog een opberg gedeelte en daar weer achter een studio met een vet drumstel en een keyboard en een elektrische piano en een mengpaneel etc. Echt een heeeerlijke uitrusting!

Het is zo'n groot verschil met de vorige stage. Hier wordt van alles georganiseerd, we worden volgende week meteen meegenomen naar een show, Thomas en ik hebben ongeveer een fotoshoot gehad met de gitaar en het drumstel dat we in het nieuwsboekje (dacht ik) komen zodat de andere docenten weten dat we de muziek stagiaires zijn. En er is een hele leuke uitgekomen, dus zodra ik die heb zal ik die snel plaatsen hier.

Oh, dan moet ik wel nog er even bij kwijt dat ik voor het eerst een vmbo2 klasje heb meegemaakt. Suzan zegt wel eens "Ach, de leerlingen hingen in ieder geval niet in de gordijnen dus dat heb je heel erg goed gedaan!". Nou, letterlijk. Ze hingen in de gordijnen, gooiden met pennen, scholden elkaar uit, sloopten nog net niet alles, en waren echt echt HEEL brutaal. Voor het eerst herkende ik mezelf niet in een leerling die niet meewerkte. Dus ik ben benieuwd! Ik heb er in ieder geval heel veel zin in ;)

Column

Afgelopen najaar ben ik overgehaald om mee te gaan naar de Arena in Amsterdam om een voetbal wedstrijd tussen Ajax en een onbeduidend provincie clubje te bekijken. Ik ben absoluut geen voetbal liefhebber, maar mezelf aanpassen doe ik graag.
Ik zat daar rustig op mijn stoel tot dat ik plotseling ‘The second waltz” hoor, afkomstig van een suite van Dmitri Sjostakovitsj. Ik hoorde mezelf nog zeggen: “Leuk, klassieke muziek hier in de arena..” tot dat ik achter mij supporters mee hoorde lallen. Ik keek achterom en zag witte Ajax vlaggetjes op de driekwartsmaat van links naar rechts zwaaien. Ja, zo kan het natuurlijk. Want als je het mij vraagt, zijn klassieke concerten ook gewoon elitair, duur, en moeilijk. Het publiek is hoogopgeleid; één kaartje kost evenveel als een weekend EuroDisney en zoals jurist Philip de Roos dat zegt, als een klassiek concert een drankje was, dan was het single malt whisky: Drank die je moet leren drinken.

Neem een voorbeeld aan André Rieu. Rieu pakt klassieke muziek bewust anders aan. Zijn concerten zijn als een bacardi breezer: Je zintuigen begrijpen de smaak meteen. Zijn klassieke muziek is toegankelijk en betaalbaar. Je bent welkom in T-shirt en slippers; kaartjes kosten niet meer dan kaartjes voor een voetbalwedstrijd; en je mag zoveel lachen, klappen en joelen als je wil. Zijn concerten zijn dan ook een doorslaand succes. Waar symfonieorkesten verlies lijden, maakt André winst.

Dan nog wat. Ik hoor vaak mensen zeggen dat klassieke muziek nooit zou zijn bedoeld voor volle stadions met meeklappend volk. Maar volgens mij vergeten zij dat concerten in de tijd van Mozart meer leken op de vrolijke janboel van Rieu, dan op de steriele ernst van onze hedendaagse concerten. Wat klassiek is, is modern bepaald.

Geschreven naar aanleiding van de stelling:
"Wat klassiek is, is modern bepaald."

Artikelen:
- Hans Abbing, ‘Die stijve sfeer maakt klassieke concerten onnodig zwaar’
NRC Handelsblad, 2 februari 2009

- Martijn Hermens, 'Andre Rieu-trein dendert vrolijk door'
De Gelderlander, 18 december 2008

Essay

Muziek in het voortgezet onderwijs.
Ik, als vervelende puber op mijn middelbare school, had altijd onenigheid met mijn muziekdocent. Ik moet toegeven, zo’n onaardige man was het ook weer niet. Hij was zeer muzikaal, een goede dirigent voor het schoolorkest en organiseerde fantastische open podia. Maar pedagogisch verantwoord kon ik hem niet noemen. De manier waarop hij ons, de leerlingen, benaderde ging mij soms iets te kort door de bocht. Zou hij mij in die jaren anders benaderd hebben zou ik wellicht meer opgestoken hebben van de inhoud van zijn lessen. Ik wil hier mee zeggen dat ik de kick miste bij deze man. Door hem besloot ik toelating te gaan doen voor docent muziek om het lesgeven in de muziek te verbeteren.

.. Misschien moet ik dan eerst wat weten over het ontstaan van het muziekonderwijs. En wie heeft dit allemaal bedacht?
Wat een toeval is het, dat ik een essay moet schrijven over de drie kernachtige begrippen van het muziekonderwijs: Je kan er veel over te weten komen, je kan muziek maken of je kan er een kick van krijgen. Kennis, kunde of kick dus. Zo kom ik nog eens achter al mijn vragen.

Laten we eerst een korte historische schets maken van het muziekonderwijs. Hoe is het ontstaan? Want muziekonderwijs is volgens mij net zo oud als muziek zelf. In de late middeleeuwen stond muziekonderwijs gelijk aan een opleiding in het kerkkoor. Bij de Renaissance kwam de wereldse muziek meer tot ontwikkeling. Pas na de tweede wereldoorlog kwamen er muzieklessen op school: Het muziekuurtje voor de kleuters. Maar voor deze tijd waren er nog, zoals Job ter Steege ze noemt, de aartsvaders: Willem Gehrels en Ad Heerkens.

Gehrels leefde van 30 november 1885 tot 3 juni 1971 en was een Nederlandse muziekpedagoog, onderwijzer en violist. Ook was hij een van de initiatoren van de studie schoolmuziek op de nederlandse conervatoria. Maar hij is vooral bekend geworden door het oprichtingen van zijn volksmuziekschool in 1931, waar onze artikel-held ter Steege tien jaar leerling bij is geweest. Hier zorgde Gehrels er voor dat het idee dat muzikaliteit niet in de hoeveelheid geld wat je bezit zit, zoals wat ze bij de Renaissance wel het geval was. Zijn belangrijkste pedagogische uitganspunt is dat kinderen allereerst muziek moeten leren beleven in groepsverband. Bijvoorkeur door samen te zingen en muziek te maken. Gehrels vond ook de kennis van de Europese muziekcultuur van groot belang, daarbij hoort ook de historische kennis. Dus, zoals je kunt lezen, legt Gehrels de nadruk op de kunde en de kennis!

Ard Heerkend leefde een generatie later, van 1913 tot 1985. Bij het woord kennis sloot Heerkens zich volledig aan, maar dan net op een andere manier. Heerkens vond het belangrijker dat de kennis van het muzikaal-maatschappelijk engagement plaats vond. Oftewel, hij wilde dat kinderen het verband tussen muziek en maatschappij leerden begrijpen. Hij stelde dat de wereld van het kind uitgangspunt moest zijn om muziek te maken en te beleven: vrije expressie. Het ging Ad Heerkens meer om de kick.

Tot zo ver de grondleggers van onze toekomst. We moeten namelijk gauw beginnen aan de omslag in 1971. Wat voor de popmuziek de jaren zestig zijn (lees: magisch), dat zijn de jaren zeventig voor het muziekonderwijs. De belangrijkste voorbeelden die ter Steege meldt:
- Er kwam emancipatie van de popmuziek
- Muziek als examenvak
- Grafische notatie van muziek
- Muziek als maatschappelijk verschijnsel (In de laatste veertien levensjaren van Heerkens zijn wens toch in vervulling gegaan?)
- Transformatie van muziek naar andere vormen.
- De studie schoolmuziek is een goede brede opleiding geworden
- In het voortgezet onderwijs komen steeds meer bekwame muziekdocenten terecht.

Maar door de economische recessie in de jaren ’80 moest toenmalige minister Deetman van onderwijs door middel van bezuinigingen studie schoolmuziek steeds meer verarmen. Maar in 1985 was muziek als examenvak niet vreemd, popmuziek kreeg een serieuze plek en in de jaren ’90 kwamen de bekende methodes om les te geven. Het onderwijs leek er eindelijk beter op te woorden.

Even terug naar mijn inleiding over, volgens mijn puberale brein, niet pedagogisch verantwoordelijke muziekdocent. Zijn kort door de bocht zijn heeft mij het idee gegeven dat ik zonder zijn hulp mezelf heb ontwikkeld.
Maar dat is grappig. Op het moment dat ik het idee heb dat ik mezelf ontwikkel en hij daar geen steentje aan bij heeft gedragen doet hij het eigenlijk pedagogisch heel sterk. Hij heeft me laten blijken dat ik het helemaal zelf heb gedaan. Want als je pubers een stukje weerstand laat voelen moet je een kundige zijn om te bedenken of je die puber laat prikkelen of juist de faalangst kant op laat gaan. En zoals ik in mijn inleiding al eindigde met “door hem besloot ik toelating te gaan doen voor docent muziek om een steentje bij te dragen tot het verbeteren van de wereld” bedoel ik daar, nu ik zelf docent muziek studeer en met een glimlach naar mijn middelbare school periode terug kan kijken, mee: Door zijn kennis en kunde heb ik een dikke kick gekregen.

Zou ik het nou ook daadwerkelijk anders gaan les geven als hij het deed? Ik vind het toch een geinig idee dat ik pas na dit essay geschreven te hebben er achter ben gekomen dat ik het helemaal niet op een andere manier ga doen. Als ik de kunde beschik om op deze manier les te geven aan mensen a la Anna, dan ben ik duidelijk voor alle drie de K's.
Ik kan niet wachten tot ik ze alle drie kan toepassen in mijn lessen.

Woorden:
1032

Bronnen:
Reader -> Job ter Steege
Blog van al mijn klasgenoten.